Proboscis maymunu aynı zamanda uzun burunlu maymun olarak da bilinir. Bu maymun türünün en belirgin özelliklerinden biri erkeklerinin burunlarının oldukça uzun (7inch) olmasıdır. Bu burunlar hem çiftleşmede hem de uyarı çağrılarını genişletmek amacıyla oluşturulan bir çınlama çemberi olarak kullanılmaktadırlar. Herhangi bir nedenle huzursuz olursa maymunun burnu kanla dolar ve çıkardığı sesler daha gür ve belirgin bir hale gelir.
Erkek maymunlar dişilere nazaran çok daha büyüktürler ve boyutları 72 cm’i bulabilir kuyruğu ile bu uzunluk 75 cm’e kadar çıkar kiloları ise yaklaşık 25 kg’dır. Dişi maymunlar ise 60 cm uzunlukta ve 12 kg ağırlıktadırlar. Proboscis maymunları boyut olarak dişi ve erkek arasındaki farkın en belirgin olduğu maymun türüdür.
Proboscis maymununun aynı zamanda çok büyük bir midesi vardır. Sindirim sistemi kompartmanlara ayrılmıştır; bu kompartmanlarda bulunan bakteriler selülözü sindirir ve yapraklarda bulunan toksinleri etkisiz hale getirirler. Bu sayede maymun yaprak yiyebilir. Proboscis maymununun midesi tüm vücudunun dörtte birini oluşturur. Bu benzersiz sindirim sisteminin yan etkisi ise olgunlaşmış meyveleri sindiremiyor olmasıdır; bu nedenle proboscis maymununun diyetini tohum yaprak ve olgunlaşmamış meyveler oluşturur.
Dişiler 5 yaşındayken cinsel olgunluğa ulaşırlar. Genel olarak Kasım – Şubat ayları arasında olan çiftleşme döneminde birleşme sadece yarım dakika sürer ve yeni bireyin doğması Mart – Mayıs aylarında gerçekleşir (170 – 200 gün).
Borneo adasında endemik olan bu tür ayrıca Burnei, Endonezya ve Malezyada’da bulunabilir. Genel olarak sahillerde ve nehir kenarlarında yaşarlar. Ayrıca bataklık ormanları, bodur bataklık ormanları, kauçuk ormanları, kalker tepe ormanlar, tropikal ormanlar ve sarp kayalıklarda da bulunabilirler. Suya oldukça yakın yaşamayı tercih ederler yani en sucul primatlardandırlar ve iyi de yüzücüdürler. Su altında 20 metre kadar yüzebilmektedirler. Sucul olmalarından dolayı, bazılarının baş avcılarından olan timsahlardan kaçabilmeleri için ayakları perdeli bir şekilde evrimleşmiştir.
Bir çok enteresan özelliği olan bu türün bir diğer enteresan özeliği de mevsimsel olarak diyetlerini değiştirmeleridir. Ocak – Mayıs ayları arasında meyve yerlerken Haziran ve Aralık ayları arasında yaprak yemektedirler.
Fakat ne yazık ki insanoğlu bu türün de sonunu getirmek üzere… Koruma altına alınan türlerden biri olan Nasalis larvatus’un 1977 yılında 6.400 civarında bulunduğu tahmin edilirken, son yapılan sayımlarda bu sayının 1.000e gerilediği görülmüştür. Borneo’da bu türü avlama yasağı getirlimiştir.