Havuç Nerede Yetişir ve Nasıl Dikilir?
Kökleri sebze olarak yenen iki yıllık bir kültür bitkisidir. Havucun vatanı Orta Avrupa’dır. Yabânî olarak Avrupa, Kuzey Afrika ve Asya’da rastlanır.
Memleketimizde de rastlanmaktaysa da kültür havucu özelliğinde değildir. Bitki 1-1,5 m kadar boylarında, az dallı, parçalı yapraklıdır. Çiçekleri yazın açan küçük, beyazımsı renkli şemşiye durumunda toplanmışlardır. Elverişli topraklarda ana kök bir metre kadar derine inebilmektedir. Havucun kazık şeklindeki etli kökleri kültür sâyesinde meydana gelmiştir. Havucun açık sarı-turuncu renkteki diş kısmı kabuk kısmıdır. Kök meyveleri farklı türleri sebebiyle çesitli şekil ve büyüklüktedir. Koyu sarımsı-turuncu renkte olan iç kısmı odun dokusuna tekâbül etmekle birlikte genellikle parankimatik hücrelerden yapılmıştır
Türkiye’de yetiştiği yerler: Dogu Anadolu hâriç bütün Anadolu.
Kullanıldığı yerler: Bitkinin tohumları ve kazık kökleri (havuç) kullanılır. Tohumlar eterik yağ ihtiva eder ki, bu da geranıol elde etmekte kullanılabilir. Ayrıca konserve ve parfümeri sanâyiinde kullanılır. Kültür kök meyveler likopin, karotin provitamin A, B1, B2, C vitaminleri, % 7 oranında şeker, % 29 kadar fosfor ve mâdenî tuzlar ihtiva eder. Bu kök meyveler hammadde olarak karotin elde etmede, gıda olarak tâze ve turşu hâlinde kullanılır. Provitamin A, vücutta vitamin A hâline geçer. Vitamin A, hastalıklara karşı mukâvemet kazandıran, göz ve cilt hastalıklarını önleyen çok faydalı bir maddedir. Tâze havuç, güneş yanıkları vakalarında lapa hâlinde kullanılır. Havuç unu ve suyu çocukların beslenmesinde çok faydalıdır.
Havuç Nasıl Dikilir ?
Havuç ılık iklimleri sever, dayanıklıdır. Derin ve serin toprakları ister. İyi işlenmiş bahçe toprağına çok yanmış çiftlik gübresi vermekle iyi ürün alınırsa da toprağı çok yorduğundan aynı yere üst üste üç yıl dikilmemelidir. Gübre sonbaharda verilir. Taze gübre havucun rengini bozar, tohuma kaldırır. Havuç domates, hıyar, lahana, salata, marul gibi sebzelerden sonra ekilir. Toprak sonbaharda iyice bellenir, ilkbaharda düzeltilir. Tohum ya serpme, ya da çizgi şeklinde ekilir; çizgi usulü daha uygundur. Tohum ekme zamanı bölgenin iklim şartlarına bağlıdır. Genel olarak, şubattan sonbahara kadar ekilir. Havuç tohumları çengelli olduğundan ekmeden evvel ovalayıp çengelleri kırmak lâzımdır.
Ekimden önce toprak tahtalara ayrılarak ekilen tohumlar tırmıkla bir iki santim kapatılır ve üzerileri basılarak toprakla teması sağlanır. Tohumlar bir ay sonra yeşillenir, bu arada tarlanın otlanmasına meydan vermemelidir. Bitki, lüzumuna göre iki, üç defa çapalanır, yapraklanınca sulanarak seyrekleştirilir. Bazen ikinci bir seyrekleştirme yapılır, araları 8-10 santim açılır. Havuç suyu sever; kurak zamanlarda sulamalıdır.
Havuçlar büyüyünce çapa, ya da kürek belle çıkarılır. Havuçlar kısa ve uzun boylu olurlar. Kısalar turfandalık, uzunlar da yemeklik çeşitleridir.
